Ortodonti

Ortodonti alt ve üst çeneler ile diş çapraşıklıklarının düzeltilmesi ile uğraşan bir diş hekimliği branşıdır. Ortodonti, dişler ve çenelerin işlev ve estetiğini ideale ulaştırarak bireyin yaşam kalitesini yükseltmesine katkıda bulunan bilim dalıdır.

Hangi yaşta olursa olsun tedavi edilmeyen ortodontik problemler daha kötüye doğru gider. Çapraşık ve kötü konumlanmış dişleri temizlemek daha zor olduğu için, periodontal (dişeti) hastalıklara yakalanma ve diş çürüğüne bağlı olarak dişlerin erken kaybedilmesi riski vardır. Ayrıca çene kaslarında daha fazla baskıya neden olarak; çene eklemi bozukluklarına ve böylece başımızda, sırtta, ve omuzda ağrıya neden olabilirler. Bunların yanında bozuk kapanışlar ve erken diş temasları ise, diş yüzeylerinin anormal aşınmasına çiğneme ve konuşmada zorluklara, dişlere gereğinden fazla yük gelmesine, bunun sonucu olarak da kök ucu lezyonlarının oluşmasına, destek kemik ve diş eti dokularının harabiyetine yol açmaktadır.

Çapraşık dişler aynı zamanda görünüşünüzü de etkiler. Ortodontik tedavi ile daha sağlıklı bir ağıza, daha etkileyici bir görünüme ve daha uzun süre ağzınızda kalacak dişlere sahip olabilirsiniz.

Ortodontik tedavi ihtiyacınızı sadece diş hekimi veya ortodontist belirleyebilir. Kapsamlı medikal ve dental özgeçmişiniz , ağız ve diş muayenesi , çene modellerinizin oluşturulması ve özel bazı röntgen filmleri ve fotoğrafınızın çekilmesi gibi birçok tanı yöntemini içeren bir muayeneden sonra, ortodontik tedaviye ihtiyacınızın olup olmadığı  ve yapılacak tedavinin türü belirlenebilir.

Özellikle geç kalınmaması gereken durumlar;

• Dengeli olmayan yüz ve çene yapısı
• Ağızdan solunum
• Parmak emme, tırnak yeme, yanak – dudak ısırma gibi kötü alışkanlıklar
• Uzun süre emzik ve biberon kullanma
• Çiğneme ve konuşmada zorlanma
• Aşırı ileride veya geride konumlanan çene yapıları
• Önde konumlanmış dişler (fırlak)
• Çapraşık, yanlış yerde konumlanmış dişler veya ağız içinde hiç yer almayan (gömük) dişler
• Süt dişlerin erken veya geç kayıpları
• Alt ve üst dişlerin hiç temas etmemesi veya aşırı biçimde birbirini içine alması

Çocuğumuzun ilk ortodontik tedavisi yedi yaşından daha geç olmamalıdır. Bu yaşta dişler düzgün sıralanmış gözükseler de gizli bir kapanış problemi söz konusu olabilir.Çocuğumuz yedi yaşını geçmiş dahi olsa mutlaka ortodontik muayenesinin yapılması gerekir. Erken yaşta yapılan kontrollerin faydası çok büyük olmasına rağmen çoğu aktif ortodontik tedaviler 9-14 yaşları arasında başlamaktadır.

Her ne kadar küçük yaşta başlanan ortodontik tedavilerin hasta ve hekim açısında olumlu sonuçları olmasına rağmen, erişkin yaştaki insanlara da ortodontik tedavi uygulanmaktadır. Yeter ki sağlıklı diş, dişeti ve çevre kemik dokusuna sahip olsun. Bu kriterlere uygun her yaştaki hastamız tedaviye olumlu sonuç vermektedir. Ortodontik tedavilerin süresi vakaya göre değişse de 6 ay ile 36 ay arası değişebilmektedir. Ancak bu süre hastanın büyüme ve gelişim dönemine, kapanış bozukluğunun derecesine, hastanın ağız bakımına, tedaviye uyumuna, hekim ile uyumuna bağlıdır. Apareylere alışma sürece 7-10 gündür.

Ortodontik tedaviler kesinlikle bir ortodonti uzmanına yaptırılmalıdır.

Dişleri hareket ettirmek, kasları ya da çenelerin büyümesini etkilemek amacıyla yapılabilecek tedavi sabit ya da hareketli olabilir. Bu tedaviler dişlere veya çenelere çok hafif kuvvetler uygulanarak yapılır. Probleminizin ciddiyetine göre tedavi şekli belirlenir.

Sabit uygulamalar aşağıdakilerden oluşur:

Braketler: En çok uygulanan yöntem olan braket takılması teller,braketler ve lastikler kullanılarak yapılır. Braketler dişlerin üzerine yapıştırılır, teller ise braketlerden geçirilerek dişlere kuvvet uygular. Böylece dişler kademeli olarak hareket ettirilerek düzgün konumlandırılmaları sağlanır. Tedavi birkaç ay ya da birkaç yıl sürebilir ve her ay ayarlamalar yapılarak dişlerdeki düzelmenin istenilen şekilde olması sağlanır. Günümüzde kullanılan braketler, daha hafif ve daha az metal içermektedir. Çocukları motive amacıyla çeşitli renklerde ve yetişkinler için şeffaf olarak üretilmektedir. Ayrıca lingual teknik olarak adlandırılan ve dişlerin damak ve dil tarafındaki yüzeylerine uygulanan braket sistemleri de vardır.

Hareketli Apareyler ise şunlardır:
Alignerlar (braketsiz tedavi-şeffaf teller): Yetişkinler için braket takılarak yapılan sabit tedaviye alternatif olarak dişleri aynı hizaya sokmak amacıyla braketler ve teller olmadığı için birçok ortodontist tarafından tercih edilmektedir. Alignerlar genellikle şeffaf olurlar ve yemek yemek, diş fırçalamak ve diş ipi kullanmak için çıkarılırlar.
Çeneyi yeniden pozisyonlandırmak için geliştirilmiş apareyler: Splint adı verilen bu aygıtlar alt çeneye ya da üst çeneye yerleştirilirler ve çenenin daha iyi bir pozisyonda kapanmasına yardımcı olurlar. Eklem bozukluklarını düzeltmek için de kullanılırlar.

Çene genişletici vb.: Üst çenenin genişlemesini sağlayan bir aygıttır. Damağa oturan plastik bir malzemeden yapılmıştır. Vidalarla uygulanan kuvvet sayesinde damak altındaki kemik hareket ederek açılır.

Hareketli Pekiştiriciler: Tedavi sona erdikten sonra dişlerin yerini korumak ve eski haline dönmesini engellemek için kullanılan pasif aparey. Biraz modifiye edilerek parmak emme alışkanlığının bırakılması için de kullanılabilir.

Headgear (Enselik-Yüz Maskesi vb.): Kafanın arkasına yerleştirilen bant ve metal bir telle kafanın ön tarafına bağlanan bir aygıttır. Headgear üst çenenin gelişimini yavaşlatır ve arka dişleri oldukları yerde tutarken ön dişlerin arkaya doğru gitmelerini sağlar. Yüz maskesi ise üst çene yetersizliği olan bireylerde alın ve çene ucundan destek alarak üst çenenin önde konumlanmasını sağlayan bir cihazdır.